KHÁI NIỆM “ẤP CHIẾN LƯỢC”

  Ấp là một từ thông dụng ở miền Nam để chỉ những thôn xóm hẻo lánh ở vùng châu thổ sông Cửu Long.

  “Ấp chiến lược” là cách gọi của Mỹ và chính quyền Sài Gòn trước đây để chỉ những trại tập trung, những khu dồn dân được dựng lên ở khắp miền Nam khi  bắt đầu chiến lược “chiến tranh đặc biệt” và tiếp tục được thực trong suốt quá trình cuộc chiến tranh của Mỹ ở miền Nam Việt Nam.

  Bình định, dồn dân, lập “ấp chiến lược” luôn luôn được của Mỹ và chính quyền Sài Gòn coi là chương trình xương sống, là “quốc sách”, là tận kế cự địch” (kế cuối cùng chống địch). Đó là kế sách cơ bản và chủ yếu để của Mỹ và chính quyền Sài Gòn tiến hành một cuộc chiến tranh tổng lực, một ngọn đòn tấn công toàn diện chống lại phong trào cách mạng của đồng bào miền Nam, bao gồm các mặt chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội, văn hoá, tâm lý, gián điệp, nhưng chủ yếu là bằng vũ lực với các cuộc hành quân càn quét liên miên, thực hiện cho kỳ được việc dồn dân, quây rào lập ấp quy mô lớn.

  Hệ thống “ấp chiến lược” ở miền Nam đã được xây dựng như sau: mỗi ấp chiến lược qui mô trung bình trên dưới 100 ha với khoảng vài ba bốn nghìn dân, được quây trong vòng đai dài vài ba ki lô mét, có rào tre hay cọc gỗ vót nhọn cao quá đầu người bên ngoài. Bên trong là bờ luỹ bằng đất đắp cao và dầy, có hàng rào giây thép gai chắn giữ. Giữa bờ luỹ rào ngoài và rào trong là một hào sâu và rộng (đất đào hào dùng để đắp luỹ) có cắm chông tre dày đặc. Nơi nào không đắp bờ luỹ và đào hào sâu thì cắm bãi cây có gai hoặc bãi cọc sắt đầu nhọn có gài mìn tự động dày đặc. Sát vòng đai là lô cốt bê tông và nhiều ụ đất cao dựng chòi canh, có lực lượng phòng vệ luân phiên canh giữ. Ra vào ấp thường chỉ có 2 hay 1 cổng, đóng mở theo giờ giấc, người trong ấp ra vào phải xuất trình hai loại thẻ vào và ra khác nhau có dán ảnh để kiểm soát và ghi tên vào sổ lưu để điều tra khi cần.

  Nhà cửa của người dân chen nhau trong vòng đai, mà ở trung tâm là khu hành chính, nơi đặt trụ sở của ban quản trị và của các tổ chức chính trị kìm kẹp, khống chế dân trong ấp. Cứ dăm bảy nóc nhà phải lập thành “liên gia”. Cứ dăm bảy ấp phải lập thành “liên ấp” có một vòng đai chung bao quanh với nhiều đài quan sát, tháp canh. Các “liên gia”, “liên ấp chiến lược” phải có nhiệm vụ kiểm soát lẫn nhau.

  Hệ thống “ấp chiến lược” đã được của Mỹ và chính quyền Sài Gòn dựng lên khắp miền Nam, mỗi tỉnh hàng trăm ấp. Đó thực sự là hệ thống pháo đài và tập đoàn cứ điểm kiên cố, khó có thể phá từ bên trong hoặc từ bên ngoài, lại được các lực lượng lính bảo an và lính chính qui trang bị bằng những phương tiện hiện đại đóng quanh vùng sẵn sàng ứng chiến khi có động.

  Mục tiêu toan tính của của Mỹ và chính quyền Sài Gòn là dựa vào quốc sách ấp chiến lược  để vừa cô lập, tiêu diệt bộ phận nòng cốt của cách mạng, tiêu diệt lực lượng vũ trang miền Nam Việt Nam, khống chế nhân dân miền Nam, cách ly dân với lực lượng cách mạng. Để đối phó với tình trạng phân tán bị động của quân đội,  Mỹ và chính quyền Sài Gòn tính sẽ nhờ ấp chiến lược mà tập trung trở lại chủ lực, sử dụng lực lượng địa phương, dân vệ làm nhiệm vụ trị an, do đó tăng quân số và khả năng cơ động.

  Từ xuân năm 1961 đầu 1962 trở đi, việc càn quét lập ấp chiến lược của của Mỹ và chính quyền Sài Gòn và chống càn quét, chống lập ấp chiến lược và phá ấp chiến lược của lực lượng cách mạng miền Nam luôn luôn lặp đi lặp lại rất quyết liệt, là một nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh giữa nhân dân miền Nam với của Mỹ và chính quyền Sài Gòn. Đây là một nhiệm vụ quan trọng và cực kỳ khó khăn nặng nề mà quân dân miền Nam phải đối phó hết sức quyết liệt trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.